1.MODÜL (BİLGİSAYAR KULLANIMI)
BİLGİSAYAR NEDİR?
Bilgisayar;
girilen verileri kullanıcının isteğine göre işleyebilen, veriler üzerinde
aritmetiksel ve mantıksal işlemler yaparak kullanıcıya tekrar sunabilen ve
gerektiğinde bunları saklayabilen elektronik bir aygıttır. İnsan oğlunun
kullandığı ilk hesaplama aracı olan abaküs, bilgisayarın (computer) atası
sayılır. Daha sonra bu alanda yapılmış çok sayıda mekanik aygıt bilgisayarın
bugünkü haline gelmesine neden olmuştur.
Ardından 1945
yılında ENIAC adı verilen ilk elektronik bilgisayar Amerika'da bir Üniversite
de geliştirilmiştir. ENIAC, 30 ton ağırlığında, 20,000 vakum tüpünden oluşan
dev bir makineydi.
VERİ NEDİR?
Bilginin, iletişim, yorum ya da işlem için uygun olarak formülize edilmiş
şekilde gösterilmesidir. Diğer bir ifadeyle işlenmemiş ham bilgidir.
BİLGİSAYARIN BİLEŞENLERİ
Bilgisayar donanım
ve yazılım olmak üzere iki ana bileşenden oluşur. Donanım ve yazılım
birbirine bağlı kavramlardır.
DONANIM : Bir
bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır. Yani dokunabildiğimiz
bütün parçaları «Bilgisayar Donanımı» olarak adlandırılır. Bilgisayar kasası ve
içindekiler; ekran, klavye, fare, yazıcı, tarayıcı, hoparlör ve mikrofon gibi
birimler bilgisayarın donanım bileşenini oluştururlar.
YAZILIM : Hem bilgisayar sistemini oluşturan
donanım birimlerinin yönetimini hem de kullanıcıların işlerini yapmak için
gerekli olan programlardır. Bilgisayar içerisinde kullandığımız tüm programlar
yazılıma örnektir. Microsoft Word,Paint,İnternet Explorer vb. gibi
YAZILIM
ÇEŞİTLERİ
Sistem Yazılımları: Bilgisayarı yöneten, denetleyen,
kontrol eden yazılımlardır. Örnek:
İşletim Sistemleri (Windows)
Uygulama
Yazılımları: Kullanıcının özel gereksinimlerini
karşıladığı yazılımlardır. Örnek: Office (Word, Powerpoint vb.), MSN Messenger
gibi.
BİLGİSAYAR
ÇEŞİTLERİ
Bilgisayarları
çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür. En genel sınıflandırması şöyledir;
Ana Bilgisayar : Ana bilgisayar, bir
ağ yapısında bütün bilgisayarların bağlı olduğu çok yüksek kapasiteye sahip
makinedir. Aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir. Yan
birimleri ve işlemcileri diğer bilgisayarlara göre daha güçlü olduğundan
maliyetleri yüksektir.
Mini Bilgisayar : Mini bilgisayarları
tanımlamak için kullanılan PDA (Personel Dijital Assitant) sözcüğü, dijital özel
sekreter anlamına gelmektedir. Küçük bir bilgisayar gibi çalışan PDA’da genel
olarak isim ve adreslerin saklanabildiği bir veri tabanı, not defteri ve
iletişim kurmayı sağlayan programlar yer alır.
Ağ (Network) Bilgisayarı: Ağ
bilgisayarları kişisel bilgisayarlar gibidir ancak bir ağa bağlı olarak
çalışır. Ağa bağlı diğer bilgisayarlarla veri akışını sağlar. Bu şekilde bir
ağa bağlı olarak çalışan bilgisayarlara terminal denir.
Kişisel Bilgisayar (PC) : Kişisel
bilgisayar, en yaygın kullanıma sahip bilgisayarlardır. PC (personel
computer-kişisel bilgisayar) olarak da adlandırılır. Genelde evlerde ve
ofislerde kullanılan bilgisayarlardır. Tek kullanıcı için tasarlanmıştır ancak
bir ağa bağlı olarak da çalışabilir.
Dizüstü (Laptop) Bilgisayar : Dizüstü
bilgisayar, masaüstü bilgisayarlara yakın kapasitede olan ve çanta gibi elde
taşınabilen bilgisayar türüdür. Yaklaşık bir kitap büyüklüğünde olmalarına
rağmen kişisel bilgisayarların yaptığı tüm işlemleri yapabilirler. İçinde
bulunan şarj edilebilir cihazlar sayesinde elektrik olmayan yer ve durumlarda
da çalışması kullanıcıya büyük olanak ve kolaylık sağlar.
Bilgisayarlar
kapasite, hız ve maliyet gibi alanlarda karşılaştırılabilir. Karşılaştırma
yapıldığında kapasite, hız ve maliyet olarak Anabilgisayarlar diğer
bilgisayarlara göre ön planda yer alır. En yüksek kapasite, en hızlı, en
maliyetli bilgisayar Anabilgisayardır.
DONANIM BİRİMLERİ
A)
GİRİŞ
AYGITLARI
B) ÇIKIŞ AYGITLARI
1.
Klavye
1. Monitör
2.
Fare 2. Yazıcı
3.
Tarayıcı 3. Modem
4.
Modem 4.Çizici
5.
Mikrofon 5.Hoparlör
6.
Dokunmatik
Ekran 6.Projeksiyon Cihazı
7.
Barkot
Okuyucu 7. Kulaklık
BİLGİSAYARIN
DONANIMLARI
DIŞ DONANIMLAR
KASA: Kasa Bilgisayarınızı oluşturan en önemli parçaları
içinde barındıran donanımdır. Bilgisayar kasasını bilgisayarın kabuğu ve
iskeleti olarak düşünebiliriz. Kasa, içerideki parçaları dışardan gelen
etkilere karşı koruduğu için kabuğa, içine yerleştirilen parçalara destek
olduğu ve onlar için askı görevi gördüğü için iskelete benzetilebilir.
MONİTÖR (EKRAN) :Monitörler
bilgisayar ile kullanıcı arasındaki görüntülü iletişimi sağlayan çıkış
aygıtlarıdır. Sık kullanılan iki tip
monitör çeşidi vardır.
1-LCD Monitör : LCD Monitörler çok incedirler, bu
nedenle geleneksel CRT monitörlerin kapladığı yerden çok daha azını kaplarlar.
Renk üretimleri mükemmeldir. Renk kontrastı iyidir, ancak mükemmel değildir.
Fosfor temelli bir teknolojiye sahip olmadıkları için, aynı rengin aynı noktada
uzun süre kalmasının yaratacağı problemler LCD ekranlarda görülmez.
2- CRT
Monitör:
Plazma
ve LCD monitör gibi rakipleriyle karşılaştırıldığında CRT monitörler, çalışma
ilkelerinin bir sonucu olarak daha fazla yer kaplarlar ve daha ağırdırlar. Buna
ek olarak güç tüketimleri de Plazma TV ve LCD monitör benzerlerinden daha
fazladır. Ancak özellikle oyun oynayan kişiler, daha yüksek görüntü kalitesi
için hala CRT monitörleri tercih etmektedirler. Fiyatı da daha uygundur.
FARE
:Bilgisayar kullanıcıların en büyük yardımcısı olan Mouse (Fare) birçok işlemi
hızlı bir biçimde yapmanızı sağlar. Farelerin hareketini alt taraflarında
bulunan top sağlar. Günümüzde kablosuz ve topsuz olarak kullanılan lazer
fareler bulunmaktadır.
İmleç: Farenin
ekran üzerinde nerede olduğunu gösterir.
KLAVYE :
Bilgisayarın en önemli giriş öğesidir. Bilgisayarınıza veri girmek amacıyla
kullanılır.
Klavyelerin üzerinde 105’e yakın tuş bulunmaktadır. Tuşların
yerleşimine göre F ve Q olarak tuş düzenlemesi bulunmaktadır.
HOPARLÖR :
Bilgisayarınızda çaldığınız müziğin, izlediğiniz filmin sesini dinlemek için
kullanılırlar. Ses kartından aldığı bilgileri bizim anlayacağımız şekilde ses
sinyallerine çevirerek ortama yayarlar.
İÇ DONANIMLAR
ANAKART:
Bilgisayarımızın kasasına sabit olarak yerleştirilmiş, üzerinde sayısız
elektronik parça bulunan ve bilgisayarın ana iskeletini oluşturan bir plakadır.
Bilgisayar içindeki diğer bütün donanım birimleri anakart üzerinde toplanır ve
anakart üzerindeki veri yolları vasıtasıyla sistem ve çevre birimleri
arasındaki bilgi akışını sağlar.
İŞLEMCİ :
Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve
karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimidir. Bilgisayarımızın
çalışmasını düzenler. İşlemci (CPU) genellikle bilgisayarın beyni olarak
tanımlanır. Çünkü tüm işlemler CPU tarafından yapılır. Bu nedenle bir
bilgisayarın işlem yeteneği ve hızı işlemcisinin yeteneği ve
hızıyla doğrudan ilgilidir.
HARDDISK(SABİT DİSK) :
Sabit Disk veri depolama amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır.
Harddisk içerisinde bir veya daha fazla sayıda metal plaka bulunur. Bu
plakaların her iki yüzeyi de bilgi depolayabilmek için manyetik bir tabaka ile
kaplanmıştır.
Bilgisayara herhangi bir program yüklediğimiz zaman harddiske
yüklenir. Herhangi bir programı sildiğimiz zaman harddisk ten sileriz. Günlük
hayatta sık sık duyduğumuz format atma işlemi de Harddiskin içindeki verilerin
komple silinme işlemidir. Şuan piyasa da 80 GB,160 GB, 320 GB,400 GB ve üzeri
kapasiteye sahip ve değişik firmaların ürettiği harddiskler mevcut.
RAM BELLEK(GEÇİCİ
BELLEK) : Bilgisayarın kısa
süreli belleğidir. RAM bilgilerin geçici olarak depolandığı bir hafıza
türüdür. Bilgisayarlar genellikle o an üzerinde çalıştıkları programlar ve
işlemlerle ilgili bilgileri RAM denen bu hafıza parçasında tutarlar. Bu
yüzdendir ki RAM bilgisayarın performansında etkili parçalardan biridir.
Günümüz bilgisayarlarında 1GB(1024 MB), 2GB(2048 MB),4GB(4096 MB) RAMler
kullanılmaktadır.
ROM BELLEK :
Rom bellek içerisinde sabit bilgilerin olduğu ve bu bilgilerin sadece
okunabildiği bir bellek türüdür. İçerisindeki verilerden yararlanılabilir fakat
hiçbir bilgi ROM belleğe yazılamaz.
EKRAN KARTI :
Ekran kartı, bilgisayarın yaptığı işlemlerin sonuçlarını, monitörler ya da
projeksiyon cihazları üzerinden bizim algılayabileceğimiz şekilde
görüntülere(resim, yazı, harf gibi) dönüştüren bilgisayar parçasıdır.
SES KARTI :
Bilgisayardaki verileri, bizim algılayabileceğimiz ses dalgalarına çeviren
ayrıca mikrofonla ses kaydı yapıldığında da ses dalgalarını matematiksel bir
dille dijital dünyaya sokan parçalara Ses Kartı denir.
AĞ (ETHERNET) KARTI : Bilgisayarımızın aynı
ortamda bulunan diğer bilgisayarlara bağlanabilmesi için kullanılan bir
karttır. Ethernet kartı ile oluşturduğumuz ağda bilgilerimizi diğer
bilgisayarlar ile ortak kullanabiliriz.
Örneğin internet cafedeki bilgisayarlar birbirlerine bağlı
oldukları için bir oyunu birden fazla kişi beraber oynayabilmektedir.
MODEM :
Bilgisayarımızı internete bağlamaya yarayan donanımdır. İnternete bağlanmak
için modemin yanı sıra bir telefon hattı ve internet bağlantısını sağlayacak
bir aracı kurum gereklidir. Kablolu ve kablosuz çeşitleri bulunmaktadır.
YAZICILAR:
Yazıcılar, bilgisayar ortamında üretilen şekil, grafik ve yazıların kâğıda
aktarılmasını sağlayan araçlardır.
YAZICI ÇEŞİTLERİ
1. NOKTA
VURUŞLU YAZICILAR: Nokta vuruşlu yazıcılar daha çok muhasebe bölümlerinde,
bankalarda vs. kullanılır. Yazma mantığı daktilo ile benzerlik gösterir. Bu
yazıcıların yavaş yazması ve gürültülü yazması dezavantajlarıdır.
2. MÜREKKEP
PÜSKÜRTMELİ YAZICILAR: Mürekkep Püskürtmeli yazıcılar siyah/beyaz, renkli ve fotoğraf kalitesinde
çıktı alabildikleri için ev ve iş yerlerinde kullanıma uygundur. Mürekkep
püskürtmeli yazıcılarda iki tane kartuş vardır. Bu kartuşların bir tanesinde
siyah diğerinde ise içinde üç renk bulunur.
3. LAZER
YAZICILAR: Hızlı, kaliteli ve çok fazla sayıda çıktı alabileceğimiz bir yazıcı
tipi. Lazer yazıcılarda bilgileri kağıt üzerine aktarmak için toner
kullanırlar. Günümüzde oldukça tercih edilen bir yazıcıdır.
TARAYICI:
Tarayıcılar fotoğrafları ya da çeşitli dökümanları bilgisayar ortamında dijital
bilgiler halinde görüntüleme işlemini gerçekleştiren cihazlardır.
ÇİZİCİ :
Geniş formatlı yazıcı anlamına gelmektedir. Bilgisayar çıktılarını geniş
formatta basabilirler. Günümüzde
yazıcılar mimari proje , harita , kroki , fotoğraf basımı gibi alanlarda
kullanılmaktadır.
PROJEKSİYON
CİHAZI(YANSITICI) : Bilgisayardan bilgi yada başka bir görüntünün duvara
aktarılmasını yani yansımasını sağlayan araca projeksiyon denir. Genellikle
büyük şirketlerde, idari kadronun eğitimi için sunumlarda kullanılsa da daha
sonra toplu gösterim amacı olarak yaygınlaşmış ve son kullanıcı tabir edilen ev
kullanıcısının bile alabileceği kadar fiyatları makul düzeye düşmüştür.
TV KARTI :
Bu kartlar takıldığında bilgisayardan televizyon izlenebilir ve radyo yayınları
dinlenebilir. TV ve Radyo kartı ayrı bire kart olabileceği gibi tek bir kart
üzerinde ikisi birden yer alabilmektedir.
UPS (KESİNTİSİZ GÜÇ
KAYNAĞI): UPS (Kesintisiz güç kaynağı), kısa bir süreliğine de olsa
asil güç kaynağının kesilmesi üzerine bilgisayarınızın çalışmaya devam etmesini
sağlayan alettir. UPS ayni zamanda voltaj değişimlerine karşı bilgisayarınız
korur.
VERİ
DEPOLAMA AYGITLARI
DİSKET:
Günümüzde eskisi kadar sık kullanılmayan disket verilerin taşınması ve
depolanması için ilk kullanılan donanımlardandır. Kapasitesi 1.44 Mb dır.
Kapasitesi yetersiz olduğu için kullanımı kalmamıştır.
CD : Compact
Disc kelimelerinin baş harflerinden oluşan bu donanım da amacı bilgilerimizi
taşımak ve saklamaktır. 650 -700 Mb arası bilgi depolama ve saklama kapasitesi
vardır. Diskete göre gayet yüksek kapasitelidir ve hızlı çalışır.
DVD:
Hızla ilerleyen bilgisayar sektöründe geliştirilen yazılımların giderek daha
fazla kapasiteye ihtiyaç duymaktadır. DVD lerin ortaya çıkmasında en büyük
etken en önemli özelliği olan müthiş kapasiteleridir. DVD ler minimum 4.7 GB
kapasitede üretiliyorlar.
DVD SÜRÜCÜSÜ: Bu
cihazlar ile piyasadaki özel kaydedilebilir cdler,DVD ler üzerine bilgi
kaydetme ve okuma işlemi gerçekleştirilebilir.
FLASH BELLEK (Taşınabilir
Bellek) : USB veri transfer yolu ile çalışan Flash Bellekler, güç kesintisinde
dahi içerdiği bilgileri kaybetmeyen ve tekrar tekrar yazılıp silinebilen bir
bellek çeşididir. Günümüzde 1,2,4,8,16,32 GB kapasitelerde üretilmektedir.
KLAVYE TUŞLARI
TUŞ
|
GÖREVİ
|
ESC
|
Yapılan İşlemi İptal
Etmekte Kullanırız
|
Tab
|
Metin yazarken belirli
bir santim içerden yazmanız gerektiği zaman (Örn : Paragraf yapmak için) bu
tuşu kullanırız.
|
Caps Lock
|
Sağ üst köşede yer alan
Caps Lock ışığının durumuna göre sürekli büyük yada küçük harf için
kullanılır. Eğer ışık yanıyorsa sürekli büyük sönükse küçük harfle yazarız
|
Shift
|
Metin yazarken bu tuşla
beraber basıldığında o karakteri büyük harfle yazarız. Ayrıca tuşların
üzerinde bulunan(! ‘ ^ + % & / ( ) = * _ ; : >) gibi 2.karakterleri
yazmak içinde kullanırız.
|
Ctrl
|
Tek başına bir görevi
yoktur. Bazı klavye kısa yol tuşlarını çıkarmak için kullanırız. Örnek:
Ctrl+X : Kes , Ctrl+C
Kopyala, Ctrl+V Yapıştır Ctrl+z: Geri Al GİBİ
|
Alt
|
CTRL gibi tek başına bir
görevi yoktur. Bazı klavye kısa yol tuşlarını çıkarmak için kullanırız.
Örnek:
Alt+F4 Açık pencereyi
kapatır.
Alt+ Tab pencereler
arası geçiş yapar.
|
Alt Gr
|
Tuşların üzerinde
bulunan 3.karakterleri göstermekte kullanırız (< > £ # $ ½ { [ ] } )
|
Enter
|
Yapılan işlemi
onaylamakta kullanırız.
|
Back Space
|
Soldaki karakterleri
silme işleminde kullanıyoruz.
|
Delete
|
Sağdaki karakterleri
silme işleminde kullanıyoruz
|
Windows
|
Masa üstündeki Başlat
menüsünü açma işleminde kullanıyoruz.
|
PrintScreen
|
Ekranın resmini çekme
işleminde kullanıyoruz
|
Home
|
Metin yazarken
bulunduğumuz satırın başına gitmek için kullanırız
|
End
|
Metin yazarken
bulunduğumuz satırın sonuna gitmek için kullanırız
|
Numlock
|
Sağ bölmede bulunan
rakamların kullanabilmesini sağlar
|
Space (Ara tuşu)
|
Yazı yazarken araya
boşluk vermek için kullanırız
|
PageUp
|
Bulunulan sayfadan bir
önceki sayfaya gitmekte kullanırız
|
PageDown
|
Bulunulan sayfadan bir
sonraki sayfaya gitmekte kullanırız
|
FONKSİYON TUŞLARI
(F1...F12)
|
Bu tuşların standart bir
görevleri yoktur. Kullanılan programa göre değişik işlev yaparlar. Ama
genellikle F1 tuşu yardım amacıyla kullanılır.
|
ÖLÇÜ
BİRİMLERİ
Bilgisayarda kullanılan ölçü birimlerinin en küçüğü BİTtir. Ölçü birimleri, işlemcideki, sabit diskteki
ya da Ram’deki bilginin büyüklüğünü ifade eder. 1 ve 0’larla ifade edilir.
Örneğin; klavyede K tuşuna bastığımızda,
K’nın karakter karşılığı olan 10010110 sayılarına başmış oluruz. Bu sayılar
bilgisayarın anlayacağı sayılardır.
Bit
= En küçük ölçü birimi
8
BİT = 1 BAYT (8 Bit’in yanyana gelmesiyle oluşan ölçü birimidir.)
1024
BAYT = 1 KİLOBAYT (KB)
1024
KİLOBAYT = 1 MEGABAYT (MB)
1024
MEGABAYT = 1 GİGABAYT (GB)
1024
GIGABAYT = 1 TERABAYT (TB)
Büyükten
küçüğe doğru sıralarsak;
Ø TERABAYT (TB)
Ø GIGABAYT(GB)
Ø MEGABAYT(MB)
Ø KİLOBAYT(KB)
Ø BAYT
Ø BİT
VİRÜSLER
Çalıştığında
bilgisayara zarar veren ve çoğalma (diğer dosyalara ve bilgisayarlara yayılma,
bulaşma) özelliğine sahip bilgisayar programlarıdır.
Virüslerin
bilgisayarlara verileceği zarar, programlanma biçimine göre değişir. Bir kısmı
dosyalara bulaşırken bir kısmı doğrudan bilgisayarın sistem alanına yayılır.
Virüslerden
korunmanın en etkili yolu, Anti virüs programları kullanmaktır. Bu programlar
virüsleri bulur, temizler ve virüslere karşı koruyucu bir kalkan (karantina)
oluşturur.
Günümüzde
virüslerin en yaygın bulaşma yöntemi flash diskler vasıtasıyla olmaktadır.
AĞ NEDİR?
Ağ,
paylaşım amacıyla iki ya da daha fazla cihazın bir araya getirilmesiyle
oluşturulan bir yapıdır. Bilgisayar Ağları genelde iki şekilde sınıflandırılır:
¢
LAN
(Local Area Network – Yerel Alan Ağları)
¢
Adından
da anlaşılabileceği gibi bir yerleşke veya bir kurum içerisinde oluşturulan,
dışa kapalı ağlardır. Bilgisayarlar arası uzaklık birkaç kilometreden fazla
değildir. Bilgisayarlar küçük bir coğrafi alan içerisindedir. Örnek olarak,
evlerde veya işyerlerinde oluşturulan ağlar yerel alan ağlarına girer.
¢
WAN
(Wide Area Network – Geniş Alan Ağları)
Birbirlerine çok uzak yerel ağların bir araya
gelerek oluşturduğu geniş ağlardır.
Ağlar arası bağlantı fiber optik bir kablo
ile olabileceği gibi uydular üzerinden de sağlanabilir. Örnek olarak İNTERNET
verilebilir.
Bilgisayarları ağ
kullanarak birbirine bağlamak ve bilgi paylaşmak için her bilgisayarda bir
ETHERNET KARTI’na ihtiyaç vardır. Bu kart ağ kabloları aracılığıyla
bilgisayarları birbirine bağlar.
İNTERNET NEDİR?
İnternet,
birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan
ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.
KULLANIM
ALANLARI
Ø Yazılı, sözlü,
görüntülü haberleşme sağlanabilir.
Ø Eğlence amaçlı
kullanılabilir. (Okey, tavla, oyun, video, MP3)
Ø E-posta ile bir veya
daha fazla kişiye mesaj ve dosya gönderebilirsiniz.
Ø Online (Çevrimiçi)
sohbet edebilir, bilgi alış verişinde bulunabilirsiniz.
Ø Sesli ve görüntülü
konferans düzenleyebilir veya bir kişi ile iletişim kurabilirsiniz.
Ø Alış veriş
yapabilirsiniz.
Ø Bilgisayarınızdan
(havale, hesap kontrolü vb) bankacılık işlemlerini yapabilir.
Ø İnternet’teki reklam
sektörünün sağladığı reklam avantajlarını kullanarak para kazanabilirsiniz.
Dosya
veya bilgileri bilgisayarımıza aktarabiliriz. Bu işleme (Download = indirme)
Kendi
bilgisayarınızdaki dosyaları İnternet’teki web sayfamıza yükleyebiliriz bu da (Upload
= yükleme)
İnternete
bağlanabilmek için bir TELEFON hattına, bir modeme ve bir servis sağlayıcısına
(ISS) ihtiyacımız vardır.
İNTERNET ADRESLERİNİN YAPISI
Örneğin www.kaptanpasa.k12.tr
www
(World Wide Web) : Geniş
dünya ağı
kaptanpasa:
Bu kısma
“Alan Adı” denir. Her adres için farklıdır. Siteyle ilgili ipucu verir.
(bu örnekte Kaptanpaşa)
k12:
Sitenin
türünü belirten uzantısıdır. (bu adreste MEB Okul Siteleri-
İlköğretim ve Liseler)
tr:
Ülke
kodu kısaltmasıdır. (bu adreste Türkiye)
İNTERNET SİTE UZANTILARI
İnternet
Sitesinin türünü belirten uzantıdır.
com (commercial): Ticari siteler
için kullanılır.
gov (government): Resmi kurumlar
için kullanılır.
edu (education): Üniversiteler için
kullanılır.
org (organization): Organizasyonlar,
vakıf siteleri için kullanılır.
k12: İlköğretim ve liseler için
kullanılır.
mil (military): Askeri siteler için
kullanılır.
net (network): İletişim ağları ile
ilgili kuruluşlar için kullanılır.
İŞLETİM
SİSTEMİ
Bilgisayarlarda
işletim sistemi, donanımın doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel sistem
işlemlerinden ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır.
En
yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri iki ana grupta toplanabilir:
Microsoft
Windows(XP,VISTA,7,8) grubu ve UNIX benzeri işletim sistemlerini içeren grup
(bu grup içinde pek çok Unix versiyonu, Linux ve Mac OS sayılabilir).
MASAÜSTÜ: Bilgisayarı
açtığımızda karşımıza gelen ilk ekran
görüntüsüdür. Masaüstünde
program, dosya ve klasör simgeleri bulunur.
GÖREV
ÇUBUĞU: Ekranın altında bulunan GÖREV ÇUBUĞU, açık program ve dosyaların
pencerelerini temsil eden düğmelerin yanı sıra, program hizmetleri ve
komutlarını çalıştırmak için tıklanabilen düğmelerden oluşur.
KISAYOL : Her bir dosya veya
klasör sabit diskte bir yerde bulunur. Bu yeri hatırlamak bazen zor olabilir.
Böyle durumlarda KISAYOL oluşturarak hızlı bir şekilde istenilen yere ulaşılır.
Masaüstündeki yada bilgisayarın herhangi bir yerindeki kısayol simgelerinin sol
altında bir OK bulunur.
DOSYA: Dosya, bilgi
(örneğin, metin, görüntü veya müzik) içeren bir öğedir. Bilgisayarınızda,
dosyaların simgesine bakarak dosya türünü tanımayı kolaylaştırmak üzere
simgelerle gösterilir.
*
Dosya
açmak için bununla ilişkili bir programınız olması gerekir. Bu, genelde
dosyanın oluşturulmasında kullanılan programın aynısıdır.
*
Dosyalar,
dosya ismi ve bir uzantıdan oluşur. Dosya adı ile uzantısı arasında bir nokta
bulunur. Dosya uzantıları genelde 3 harften oluşur. Dosya adı verilirken Türkçe
karakterler de kullanılabilir.
*
Dosya
adında \ / : * ? ‘‘ < > | karakterleri bulunamaz.
ÖRNEK:
bilgisayar kursu.doc gibi
KLASÖR: Klasör,
dosyalarınızı depolayabileceğiniz bir taşıyıcıdır. Masanızda binlerce kağıt
dosyanız olsaydı, istediğiniz dosyayı gerektiğinde bulmak nerdeyse imkansız
olurdu. Bu nedenle, kişiler genellikle dosya kağıtlarını dosya dolabındaki
klasörlere depolarlar. Bilgisayarınızda klasörler aynı şekilde çalışır. Klasörlerin
uzantısı olmaz.
Günlük
hayatımızda bilgisayarda kullandığımız klasörün kullanım amacı;
1.
Aynı özellikteki dosya ve belgeleri bir arada tutmak.
2.
Karışıklığı önlemek ve bir düzen sağlamak.
3.
Konu ile ilgili bir dosyaya da belgeye daha kolay ulaşmak.
4.
Konu ile ilgili bir dosyaya da belgeleri diğerlerinden ayırt etmek.
DENETİM MASASI
Windows
ayarlarını değiştirmek için Denetim Masası'nı kullanabilirsiniz. Bu ayarlar
Windows görünümü ve çalışmasıyla ilgili olan hemen her şeyi denetler ve
Windows'u tam istediğiniz gibi ayarlamanıza olanak sağlar.
DENETİM MASASI ÖGELERİ
A)
PROGRAMLAR
VE ÖZELLİKLER : Bilgisayarlar genellikle, önceden yüklenmiş programlarla
birlikte gelir ancak kaldırmayı tercih edebileceğiniz bazı programlar da
bulunabilir. Bu programları bilgisayardan kaldırmak(silmek) için bu ögeyi
kullanabiliriz.
B)
KULLANICI
HESAPLARI : Kullanıcı hesapları, bilgisayarı birden çok kişiyle paylaşmanızı ve
aynı zamanda kendi dosya ve ayarlarınıza sahip olmanızı sağlar. Her kişi kendi
kullanıcı hesabına bir kullanıcı adı ve parolayla erişir.
C)
BÖLGE
VE DİL : Windows'un bilgi (örneğin, tarihler, saatler, para birimi ve ölçü
birimleri) görüntüleme biçimini bulunduğunuz ülkede veya bölgede kullanılan
standartlara veya dile uygun olacak şekilde değiştirebilirsiniz. Ayrıca klavye
dilini ( F veya Q)değiştirebileceğimiz
ayarlar burada bulunmaktadır.
E-POSTA( E-mail)
Elektronik
posta ya da kısa adıyla e-mail, bilgisayar ağlarında kullanıcılarının
birbirleriyle yazılı olarak haberleşmesini sağlayan bir yoldur. Birisine bir e-posta gönderdiğinize göre bu
postanın gideceği bir geçerli adres olmalı. Elektronik ortamda bu adres, "e-mail
(e-posta) adresi" olarak adlandırılır.
kullanıcıadı@servis_sağlayıcı
E-posta
adreslerinin kullanıcı adı kısmında Türkçe karakterleri kullanamayız. (ş,ç,ğ,ı,ö,ş,ü gibi)
TO
(KİME)
: E-posta'yı göndereceğimiz kişilerin e-posta adresleri yer alır. Gönderilecek
kişi sayısı 1'den fazlaysa adresler aralara virgül veya noktalı virgül konarak
(bazı sistemlerde bir boşluk bırakılarak) yazılır.
SUBJECT(KONU): Bu alana, e-posta
içeriğine uygun çok kısa bir tanım yazılır. (Acil, toplanti duyurusu, Çok
hastayım, Beni hemen ara vb gibi)
Attachment
(Eklenmiş Dosya)
: E-posta larla birlikte postanın sonuna eklenerek bir dosya da gönderilebilir.
Bu alana eklenecek dosya yüklenir.
İŞLETİM
SİSTEMLERİ TEMELLERİ
İŞLETİM
SİSTEMİ NEDİR?
Bilgisayarlarda
işletim sistemi, donanımın doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel sistem
işlemlerinden
ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır.
En
yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri iki ana grupta toplanabilir: Microsoft
Windows grubu ve
UNIX
benzeri işletim sistemlerini içeren grup (bu grup içinde pek çok Unix
versiyonu, Linux ve Mac OS
sayılabilir)
Bir
İşletim Sisteminin Bileşenleri
Bir
işletim sistemi, kavramsal olarak, üç grupta toplanabilecek bileşenlerden oluşur:
1. Kullanıcı Arayüzü
Genel
olarak arayüz, herhangi bir şeyin kullanımını ya da onda etkileşimi sağlayan
kısım olarak
düşünebilirsiniz.
Bir bilgisayarın arayüzü klavye ve fare ile monitörde gözüken ve bilgisayarı
birçok farklı iş için kullanabilmemizi sağlayan yazılımlardan oluşur.
2. Çekirdek
Çekirdek,
diskteki dosyaların izlerini tutar, programları başlatır ve yürütür, belleği ve
çeşitli süreçlerin
kaynaklarını
düzenler, ağdan paketleri alır ve gönderir, vb... Çekirdek kendi başına çok az
iş yapar, fakat diğer servislerin kullanabileceği araçları sağlar.
3. Dosya Yönetim Sistemi
Genelde
işletim sistemleri hiyerarşik dosya yönetim sistemini kullanır. Bu sistem ağaç
yapısı adı verilen klasörler içerisinde dosyaları organize eder. Bu klasör
sisteminin başlangıç noktası kök dizindir (örnek C: sürücüsü gibi)
Sürücü: Dosya ve klasörlerin
saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede bulunan harfler ile temsil
edilirler.
Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen
harfler ile temsil edilirler. CDROM,
DVD-ROM
flash bellek vb. diğer aygıtlar ise Harddiskten sonra gelen harfler ile temsil
edilirler.
Klasör:
Sürücüler içerisinde bulunan ve dosyaları gruplamak amacı ile kullanılan grup
isimleridir.
Dosya:
Verilerin bir arada tutulduğu ortamlara dosya denir. Bilgisayarda yaptığımız
her işlem dosyalar
aracılığı
ile yapılmaktadır.
SİSTEM
BAKIMI PROGRAMLARI
DİSK
BİRLEŞTİRİCİ
Sabit
disk üzerinde dağınık halde bulunan dosya parçalarını yan yana getiren disk
birleştirme özelliği, sabit diskin işlem performansını artırır.
Başlat>Tüm
Programlar>Donatılar>Sistem Araçları>Disk Birleştiricisi şeklinde
ulaşıyoruz.
DİSK
TEMİZLEME
Disk
Temizleme aracı, sabit diskinizde yer açmak için, bilgisayarınızda bulunan ve
artık gerekli olmadığına karar verdiğiniz geçici dosyaları bulur ve kaldırır.
Eğer isterseniz Disk Temizleme'yi düzenli olarak çalışacak şekilde zamanlar ve
çalıştırmayı hatırlamak zorunda kalmazsınız.
Başlat>Tüm
Programlar>Donatılar>Sistem Araçları>Disk Temizleme şeklinde ulaşıyoruz.
SİSTEM
GERİ YÜKLEME
Sistem
Geri Yükleme, daha önceki bir tarihe ait sistem dosyalarını bilgisayarınıza
geri yüklemenize yardımcı olur. Bu, e posta, belgeler veya fotoğraflar gibi
kişisel dosyalarınızı etkilemeden bilgisayarınızdaki sistem değişikliklerini geri
alma yoludur.
GÖREV
ZAMANLAYICI
Görev
zamanlayıcı istediğimiz herhangi bir programı istediğimiz bir zamanda otomatik
olarak çalıştırmaya veya görüntülemeye yarar.
Başlat>Tüm
Programlar>Donatılar>Sistem Araçları> Görev Zamanlayıcı şeklinde ulaşıyoruz.
WINDOWS
KOLAY AKTARIM
Yeni
bir kişisel bilgisayara geçerken, Windows Kolay Aktarım dosyalarınızı,
e-postanızı, resimlerinizi ve ayarlarınızı taşımanıza yardım eder.
Başlat>Tüm
Programlar>Donatılar>Sistem Araçları> Windows kolay Aktarım şeklinde
ulaşıyoruz
SANAL
BELLEK
İşletim
sistemlerinin birçoğu diski (sabit disk) RAM belleğin bir uzantısıymış gibi
kullanan ve böylelikle fiziksel belleğin görünürdeki miktarını arttırır. Bu
şekilde oluşturulan belleğe sanal bellek denir.
IP
ADRESLERİ
Ağlara
bağlı cihazların,bilgisayarların ağ üzerinden birbirleri ile veri alışverişi
yapmak için kullandıkları adrestir. IP adresleri her biri onlu sayı 0 ile 255
arasında olan 4 gruptan oluşur.
Örneğin
179.23.45.0 gibi bir IP adresi
BIOS
(Basic Input/Output System; Temel Giriş/Çıkış Sistemi)
Bilgisayarın
ilk açılma işlevini yerine getiren yazılımdır. BIOS yazılımı bilgisayarda ROM
bellekte kuruludur ve bilgisayar açılırken bilgisayar tarafından işletilen ilk
koddur. Bilgisayarınız açıldığı anda ekranın altında BIOS’a nasıl gireceğiniz
yazar. Burada DELETE veya F2 tuşuna basmamızı ister.