Enstantane nedir?

Enstantane nedir?

Obtüratör hızı ya da perde hızı olarak da geçebilen enstantane, deklanşör düğmesine (fotoğraf çekmek için bastığımız düğme) bastığımızda optik algılayıcıya ne kadar süre ile ışık düşürüleceğini belirtir. Bu süre algılayıcının kaç saniye pozlanacağını gösterir diyebiliriz. Perde, DSLR fotoğraf makinelerinde mekanik iken, kompakt makinelerde elektronik olabilmektedir ama her ikisinin yaptığı görev aynıdır; algılayıcıya ne kadar süre ile ışık düşeceğini belirlerler.

Enstantane Farkı. 4 saniyelik enstantaneye sahip alttaki karede saniyenin hareketini 4 kademeli olarak görebiliyorken, 1/25 saniyelik enstantaneye sahip üstteki karede saniye kolunun sabit olduğunu görüyoruz.

Perde sisteminin nasıl çalıştığı konusuna farklı bir yazımız gelecek o yüzden şu an detaya girmeyeceğiz ama nasıl birşey olduğunu da görmeniz için filmli SLR makinedeki halinin fotoğrafını ekliyoruz.

Mekanik perde.

Enstantane konunuzun fotoğrafta nasıl bir hareketlilikte çıkacağını belirler. Eğer hızlı bir konuyu çekmek istiyorsanız hızlı bir enstantane ( 1/125 saniye veya daha azı) kullanarak hareketi dondurabilirsiniz. Farklı bir şekilde, yavaş enstantane kullanarak harekette devamlılık hissi de verebilirsiniz ki bu özellikle akan dere fotoğraflarındaki pürüzsüz dokuyu elde etmenize yardımcı olur.

• Kısa pozlama: Hareketi dondurma, çok ışığın olduğu durumlarda optik algılayıcıya düşen ışığı azaltmak için hızlı enstantane değeri kullanarak çekim yapılmasıdır.
• Uzun pozlama: Kaydırma (İng: ‘Panning’) gibi hareketin devamlılığını fotoğrafa yansıtmak için, ortamda az ışık olduğunda optik algılayıcıya düşen ışığı arttırmak için yavaş enstantane değeri kullanarak çekim yapılmasıdır.
• Bulb: (Türkçe karşığı sınırsızdır; Kısaltması: B): Enstantane değerinin makinenin izin verdiği en yavaş enstantaneden daha da yavaş olmasını istediğiniz durumlarda makinanın B modunu devreye sokarak istediğiniz kadar uzun pozlama yapabilirsiniz. Kimi modellerin mod tekerinde ‘Bulb’ için ayrı bir konum bulurken çoğu DSLR modelinde enstantaneyi 30 veya 60 saniyeden bir kademe daha yukarı aldığınızda karşınıza çıkar. Bu şekilde çekim yaparken uzaktan kumanda veya deklanşör kablosu kullanılması yararlı olacaktır çünkü doğrudan deklanşör düğmesini kullanmak makinede titreşime neden olacaktır.

Enstantane değerleri nelerdir?

8000, 6400, 5000, 4000, 3200, 2500, 2000, 1600, 1250,
1000, 800, 640, 500, 400, 320, 250, 200, 160, 125,100, 80,
60, 50, 40, 30, 25, 20, 15, 13, 10, 8, 6, 5,
4, 0″3, 0″4, 0″5, 0″6, 0″8, 1″,  1″3, 1″6,
2″, 2″5, 3″2, 4″, 5″, 6″, 8″, 10″, 13″, 15″, 20″, 25″, 30″

Not: Bu değerler 1/3 duraklı enstantane değerleridir. Kalın yazılmış olanlar tam durak olup, 2 tam durak arasında 2 adet de 1/3 duraklık değer yer alır. Her bir değer, kendinden önceki değerin sağladığından 1/3 durak daha fazla ışık demektir. Mesela 1/4000, 1/8000′in 2 katı ışık sağlar. Ekranda gösterimi kolay olsun diye yukarıdaki değerler şeklinde görülürler. ” işareti barındırmayanlar 1/değer saniyedir yani 8000 değeri 1/8000 saniyedir. ” işaretini barındıranları okumanın en kolay yolu ise ” işaretini nokta olarak okumaktır yani 0″5 değeri 0.5 saniye, 8″ değeri de 8 tam saniyedir.

Enstantane değerleri fotoğraf makinesine göre değişir mi?

Evet değişir. Ucuz DSLR modelleri ile pahalı modeller arasındaki farklardan biri de makinenin sahip oluğu en hızlı enstantane süresidir. Ucuz modellerde asgari enstantane değeri 1/4000 saniye iken orta seviyeye geçtiğinizde sahip olacağınız asgari enstantane değeri 1/8000 saniye olur. Pazarda bu ikisinden farklı değere sahip tek DSLR, 1/6000 saniye sunan Pentax K-x modelidir. İleride durum belki değişir ama şuan için 1/8000 saniyenin altında asgari enstantane sunabilen ucuz (giriş seviyesi) DSLR modeli yoktur.

Peki azami enstantane süresinde durum nedir? Hemen hemen tüm DSRL modelleri 30saniye sunarlar. Olympus’un mevcut tüm modelleri ise 60 saniyelik azami enstantane süresine sahiptir. Bu sürelerden daha da uzun pozlama yapacağımız zaman makinemizi B/Bulb konumuna getirerek çekim yapmalıyız.

Enstantanenin fotoğrafa etkisi nasıldır?

Hareketi dondurarak fotoğraflamak istediğimizde hızlı enstantane kullanırız yani kısa pozlama yaparız. Hareketli konuya ve konunun hızına göre uygun hızlı enstantane değeri seçilir. Aşağıdaki karede yapay şelaleden akan suyu görmektesiniz. 1/4000 saniye suyun birbiri ile yaptığı etkileşimi yakalamaya yetiyor ama kullanılan makine giriş seviyesi olduğu için daha hızlı enstantane kullanma imkanımız yok. 1/8000 kullanarak suyun hareketini daha da dondurmak mümkün olacaktır.

Enstantane: 1/4000 EXIF: f/4, 1/4000, ISO800

Her zaman hareketi dondurmak istemeyebiliriz. Kimi durumlarda da hareket halindeki nesneleri sabit arkaplanlarla kullanarak sahneye hareket katmak, hareketi izleyiciye de aktarmak isteyebiliriz. Fotoğraf makinemizi tripoda sabitleyip normalde kullandığımızdan daha yavaş bir enstantane tercih ederek, sabit ve hareketli bölümleri olan bir fotoğraf elde edebiliriz.

Enstantane: 1/4 Ekipman: Canon EOS 5D, Canon EF 70-200/4 L IS USM EXIF:f/4, 1/4, ISO400

Flaş kullanırken enstantane limitimiz mevcuttur, her istediğimiz enstantane değerini her flaş ile kullanamayız. Her DSLR fotoğraf makinesinin flaşla senkronize bir şekilde çalışabileceği asgari enstantane değeri vardır. Mesela Sony Alpha 500, dahili flaşı kullanılırken 1/160 saniyeden daha hızlı enstantane değerlerine çıkmanıza izin vermez. Harici flaş kullanıyorsanız, kimi flaşların özel bir mod ile daha yüksek enstantane kullanımına izin verdiğini göreceksiniz. Çoğu kullanıcının dahili flaşlarını kullandığını düşünürsek, bu hatırlatmayı yapmayı uygun gördük.

Enstantane: 1/160 Ekipman: Canon EOS 5D, Sigma 24-70/2.8 EX DG Macro, Sunpak 433 ve 422 Flaşlar, Cactus V2s kablosuz tetikleyiciler EXIF:f/8, 1/160, ISO250

Uzun pozlama yaparken bir yandan da setinize flaşlar ya da ledler, el fenerleri dahil edebilirsiniz. Bu çekimlerde uzun pozlama genelde ışıklarla çeşitli şekiller çizmek için kullanılır. Son hamlede eğer sahnede insan varsa onu da hareketsiz görüntülemek için flaş kullanılır. Aşağıdaki iki karede de ek ışıklarla çizilen şekilleri görebilirsiniz. Bu tekniğe ışıkla boyama da denilmektedir.

Enstantane: 30" Ekipman: D300, SB-600 (konunun üzerinden) Flaş EXIF: f/22, 30", ISO200, 23mm Fotoğraf: ©Devin and Karyn

Enstantane: 15" Ekipman: Canon EOS 350D EXIF: f/13, 15", ISO100 Fotoğraf:©Bilal Kabaklı

Manzara çekimlerinde genelde kısık diyafram ve düşük ISO kullanılır demiştik. Bunun sonucu olarak da hızlı enstantane kullanma imkanımız pek olmaz. Eğer aklımızdaki sahnede bulunan akarsuyu kadife gibi çekmekse o zaman gene önceliğimiz enstantane olmalıdır. Bu tarz çekimlerde uzun pozlama yapılır. Hangi ayarı kullanmanız gerektiğini zamanla öğrenebilirsiniz ama ilk etapta deneme yanılma yoluyla uygun enstantane değerini bulabilirsiniz. Eskiden bir arkadaşıma nasıl böyle çektiğini sorduğumu hatırlıyorum yani her konuda acaba diye düşünen fotoğraf severler olduğu için olabildiğince farklı konuda senaryoları çıkarmaya çalışıyoruz.

Enstantane: 25" Ekipman: Canon EOS-1D Mark III EIXF: f/22, 25", ISO50 ©Barış Kuleli

Gece uzun pozlama yaparken ışığın çok az olması çoğu zaman fotoğraf severin canını sıkar. Bu olumsuz yanı, olumluya çevirmek de gene fotoğrafsevere kalıyor. Tripod taşımanın yararını özellikle gece çekimlerinde görürsünüz. Fotoğraf makineniniz tripoda sabitleyerek uzun pozlamalarla hareketlerden oluşan şekiller yakalayabilirsiniz.

Enstantane: 30" Ekipman: Canon EOS 350D EXIF: f/29, 30", ISO100 Fotoğraf: ©Bilal Kabaklı

Aşağıdaki karede olduğu gibi ND Filtreler kullanarak, çok uzun süreler makineninizin başında beklemeden çekimler yapabilirsiniz. Uzun pozlama ile pürüzsüz yüzeye sahip denizler ve gizemli kareler elde edebilirsiniz. ND filtre kullanımı hakkında yazımız da çok yakında gelecek ;)

Enstantane: 30" Ekipman: Canon EOS 350D EXIF: f/5.6, 30", ISO200 Fotoğraf: ©Bilal Kabaklı

Peki nasıl oluyor da şehir fotoğraflarındaki araba ışıklarını iz halinde çekebiliyorlar diye kendi kendinize soruyorsanız, onun cevabı da gene uzun pozlama. Aşağıdaki karede bunun hafif ama tadında kullanımını görüyorsunuz.

Enstantane: 20" Ekipman: Canon EOS 350D EXIF: f/20, 20", ISO200 Fotoğraf: ©Bilal Kabaklı

Spor çekimlerinde ise hareketi dondurma en çok kullanılan yöntemdir. Mevut ışık durumuna göre enstantane değişecektir ama öncelik hep hızlı enstantane olacaktır.

Enstantane: 1/6400 Ekipman: Canon EOS 5D + Sigma 70-200/2.8 EXIF: f/5.6, 1/6400, ISO400, 200mm

Enstantane:1/800 Ekipman: Olympus E-520, Zuiko 40-150 f/4.5-5.6 EXIF:f/5.6, 1/800, ISO200, 150mm Fotoğraf: ©Hang Yang

‘Pan’ yani kaydırma tekniği, konuyu olabildiğince net alırken, arka planı bulanık alma ve bu sayede hız ve hareketi izleyene aktarma amacına sahip bir çekim yöntemidir. Kullanım alanı tamamen fotoğrafçıya kalmıştır ama yoğun olarak hızın daha yüksek olduğu spor dallarının fotoğraflanması esnasında kullanılır. Pan tekniğinde enstantane, normal koşullara göre yavaş olmayan ama hareketli konu için normalde yavaş kalacak değerlerde olur ve konunun hızına göre değişiklik gösterir. Belli bir alanda çekim yapmadan önce örnek fotoğrafları incelemeli ve oradaki enstantane değerlerini referans alarak tecrübe etmelisiniz. Pan zor bir tekniktir ve gelişme için pratik gerektirir. Yani hemen umutsuzluğa kapılmamalı ve gayret etmekten vazgeçmemeliyiz ;)

Enstantane:1/80 Ekipman: Canon 400D, Sigma 70-300 f/4.5-6.6 EXIF:f/16, 1/80, ISO100, 300mm Fotoğraf: ©Ahmet Altuntaş